Šok za HDZ: Dokument otkrio Čovićevu ulogu u jugoslavenskom pokretu..

U političkim krugovima u Bosni i Hercegovini ponovo se rasplamsala rasprava o biografiji lidera HDZ-a BiH Dragana Čovića, nakon što je u naučnom radu dr. Ivana Bilića izvučen podatak koji mnogi smatraju “skrivenim dijelom” njegove političke prošlosti.

Riječ je o fusnoti koja potvrđuje da je Čović krajem osamdesetih bio među članovima UJDI-ja – Udruženja za jugoslavensku demokratsku inicijativu, pokreta koji se zalagao za očuvanje Jugoslavije i demokratske reforme unutar nje.

Na prvi pogled, za poznavaoce političke scene ovaj podatak možda i nije iznenađenje. Već je široko dokumentirano da se Čović tokom studija potpisivao ćirilicom, da je u Jugoslaviji obavljao direktorsku funkciju u Sokolu te da je bio aktivni navijač Veleža. No, činjenica da se njegovo ime navodi među akterima UJDI-ja – pokreta koji je predstavljao simbol jugoslavenskog unitarizma – ponovo otvara pitanje njegovog političkog puta i transformacije.

Naučni rad “Kronologija raspada SFRJ i stvaranje Republike Hrvatske do 15. siječnja 1992.”, objavljen u časopisu National Security and the Future, detaljno opisuje aktere koji su učestvovali u političkim inicijativama pred raspad Jugoslavije. Među njima se ističu imena poput Žarka Puhovskog, Branka Horvata, Nebojše Popova, Vesne Pešić, Fehmija Aganija, Milorada Pupovca, Predraga Matvejevića – te, kako navodi Hercegovina.info, i Dragana Čovića.

UJDI je osnovan 2. februara 1989. u Zagrebu, u momentu kada je Jugoslavija bila pogođena dubokim političkim i ekonomskim krizama. Članovi pokreta smatrali su se prvom demokratskom inicijativom izvan Saveza komunista, zagovarajući ideju da se Jugoslavija može spasiti jedino uvođenjem višestranačja i demokratizacijom sistema. Međutim, njihova vizija nije zaživjela – pokret nikada nije stekao široku bazu podrške, a nacionalni pokreti su već tada postajali dominantna društvena sila.

Historijska ocjena UJDI-ja danas je uglavnom negativna: intelektualne elite okupljene oko pokreta bile su, kako se procjenjuje, previše udaljene od stvarnih političkih procesa, uvjerene da je jugoslavenska ideja održiva uprkos jasnim suprotnim trendovima.

U tom kontekstu posebno intrigira transformacija političkih aktera poput Čovića i Pupovca. Bivši jugoslavenski unitaristi danas su nacionalni lideri na dvije različite strane: Čović kao zagovornik hrvatske konstitutivnosti i etničkog preustroja BiH, a Pupovac kao ključni politički predstavnik Srba u Hrvatskoj i dugogodišnji koalicijski partner HDZ-a.

Jaz između slogana “Jugoslavija bez granica” i današnjih etnonacionalnih politika dovoljno govori o dubini političkih zaokreta, ali i o tome koliko je balkanska politika oduvijek bila prostor naglih transformacija, pragme i borbe za moć.

Objavljivanje ovog podatka u naučnom radu unijelo je nelagodu u dijelu struktura HDZ-a, gdje se Čovićeva “stara jugoslavenska epizoda” godinama izbjegavala spominjati. No, bez obzira na reakcije, činjenica ostaje ista: političke biografije na Balkanu rijetko su linearne, a često skrivene fusnote govore više nego službene verzije historije.