Da li je Tito bio diktator ili vizionar? Zašto je Josip Broz proglasio Zagreb gradom herojem?
Josip Broz Tito, vođa socijalističke Jugoslavije, ostavio je dubok trag u političkom, ekonomskom i društvenom životu zemlje.
Njegova politika radničkog samoupravljanja i simbolična priznanja gradovima poput Zagreba izazivaju rasprave o prirodi njegovog režima—da li je bio totalitaran ili je predstavljao specifičan oblik socijalističke autokratije.
Vikipedija
Radničko samoupravljanje: Socijalistički eksperiment ili politička kontrola?
Nakon raskida sa Staljinom 1948. godine, Tito je uveo koncept radničkog samoupravljanja, kojim su tvornice formalno predate na upravljanje radnicima.
Ova reforma, pokrenuta 1950. godine, predstavljala je pokušaj stvaranja “jugoslavenskog puta u socijalizam”, koji se razlikovao od sovjetskog modela centralizirane planske privrede.
Iako je samoupravljanje povećalo učešće radnika u odlučivanju i omogućilo određeni stepen decentralizacije, stvarna moć ostala je u rukama Saveza komunista Jugoslavije (SKJ) i samog Tita.
Prema izvorima, Tito je imao apsolutnu vlast, a ključne odluke donosio je uski politički vrh, dok su reformski procesi često bili ograničeni partijskom kontrolom.
Zagreb kao grad-heroj: Simbol otpora i političke poruke
Dana 16. septembra 1975. godine, Tito je proglasio Zagreb gradom-herojem i uručio mu Orden narodnog heroja.
Ovo priznanje bilo je simbol zahvalnosti za doprinos građana Zagreba u Narodnooslobodilačkoj borbi, u kojoj je učestvovalo oko 50.000 Zagrepčana, od kojih je više od 20.000 poginulo.
Odluka da se Zagreb proglasi gradom-herojem imala je i političku dimenziju, potvrđujući ulogu glavnog grada Hrvatske u antifašističkom pokretu i jačajući jedinstvo federacije.
Totalitarizam ili specifična autokratija?
Titov režim karakterisao je jednopartijski sistem, ograničene građanske slobode i centralizovana vlast, što su elementi totalitarnog sistema.
Međutim, za razliku od staljinističkog modela, Jugoslavija nije imala masovne čistke, a uvedene su određene reforme koje su omogućile ograničenu liberalizaciju i decentralizaciju.
Vikipedija
Iako je Tito zadržao apsolutnu vlast, njegov režim se može opisati kao autoritaran s elementima totalitarizma, ali i s pokušajima stvaranja specifičnog jugoslovenskog socijalističkog modela.
Tito je formalno predao tvornice radnicima kroz sistem samoupravljanja, ali je stvarna moć ostala koncentrisana u rukama političkog vrha.
Proglašenje Zagreba gradom-herojem bilo je priznanje za doprinos u antifašističkoj borbi, ali i politička poruka o jedinstvu federacije.
Titov režim imao je elemente totalitarizma, ali se razlikovao od sovjetskog modela, predstavljajući specifičnu formu socijalističke autokratije.
